Uzależnienia w codziennym życiu – nauka i praca zdalna
Raport przeprowadzony w wyniku kampanii społecznej „Mam, tata, tablet” przedstawia, że ponad 40 % rocznych i dwuletnich dzieci korzysta w Polsce z tabletów i smartfonów. Co gorsze co trzeci maluch używa urządzeń mobilnych codziennie bądź prawie codziennie.
Epidemia COVID -19 i związana z tym nauka i praca zdalna wymusiła na nas nadmierne używanie Internetu, laptopów oraz urządzeń mobilnych. U wielu z nas niestety spowodowała trwałe i niezdrowe nawyki w zakresie używanie Internetu.
Gry komputerowe, Internet, media społecznościowe często zastępują realne kontakty społeczne. Pewnie każdy z nas spotkał się z sytuacją gdzie podczas spotkania nasz znajomy nie mógł się odkleić od ekranu swojego telefonu komórkowego.
A może Twoje dziecko zamiast wyjść na rower czy pograć w piłkę z kolegami woli siedzieć w domu i grać na konsoli lub oglądać YouTube.
A więc czym jest uzależnienie?
Uzależnienie odnosi się do szerokiej gamy zachowań kompulsywnych czyli przymusowych (przymus wykonywania określonej czynności bądź zażywania substancji mimo tego, że momentami już bardzo nie chcesz tego robić).
Tradycyjna definicja odnosi się do nadmiernego używania substancji np.:
- alkoholu (alkoholizm),
- leków(lekomanii),
- narkotyków (narkomani),
- papierosów(nikotynizmu).
Czym są uzależnienia behawioralne?
Uzależnienie behawioralne to forma nawykowej, kompulsywnej czynności. Może ona dotyczyć:
- nadmiernego oglądanie telewizji,
- pornografii,
- sexu i masturbacji,
- nadmiernych zakupów (zakupoholizm),
- hazardu
- gier komputerowych (i na telefonie),
- uzależnienia od Internetu (w tym wszystkich aplikacji na nim zainstalowanych i portali społecznościowych),
- ćwiczeń fizycznych
- jedzenia
- i in.
Jak diagnozować uzależnienia behawioralne ?
Jeśli chodzi o oficjalną diagnozę to Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne umieściło w swojej klasyfikacji zaburzeń DSM V:
- zaburzenie uprawiania hazardu,
- zaburzenie związane z graniem w gry internetowe.
Aktualnie pozostałe zaburzenia behawioralne jak np. związane z korzystaniem z Internetu, zakupoholizm, sexoholizm czy uzależnienie od ćwiczeń fizycznych nie zostały oficjalnie umieszczone w klasyfikacji.
Zapewne jednak widzisz, że problemy te są bardzo powszechne i być może jest to tylko kwestia czasu oraz odpowiednich badań, a pozostałe uzależnienia zostaną oficjalnie umieszczone w klasyfikacji zaburzeń.
Czym w takim razie jest uzależnienie behawioralne i jak je u siebie rozpoznać ?
Podstawowe kryteria służące do opisu dotyczą:
- zaabsorbowania: co oznacza, że dane zachowanie zaczyna dominować nad innymi aktywnościami np. wolę grać w gry niż umówić się z kolegą, pobawić z dzieckiem czy spędzić czas z partnerem/partnerką;
- modyfikacja nastroju: czyli aktywność ta wpływa wyraźnie na nasz nastrój, może być strategią radzenia sobie z problemami; np. zjem duża porcję lodów i poczuję się lepiej;
- tolerancja: czyli rosnące zapotrzebowanie na dane zachowanie by uzyskać pożądany efekt, odnosi się to często do wydłużenia czasu na daną aktywność(“potrzebujemy większej dawki”) np. potrzebuję coraz częściej słodyczy by poczuć się dobrze, coraz więcej czasu spędzam przed ekranem monitora;
- symptomy odstawienne: czyli pogorszenie stanu psychicznego bądź fizycznego gdy nie możemy zaangażować się w naszą aktywność np. przypomnij sobie jak nie działał w domu Internet lub chciałeś ograniczyć niezdrowe jedzenie;
- konflikt (na trzech poziomach):
- pomiędzy osobą a jej najbliższymi(np. rodziną, przyjaciółmi) ;
- pomiędzy osobą a jej aktywnościami takimi jak praca, nauka(gorsza efektywność a nawet problemy) ;
konflikt wewnętrzny czyli negatywne emocje na skutek angażowania się w uzależniająca aktywność( może być to większy poziom lęku, napięcia czy poczucie winy z powodu złamania kolejnego przyrzeczenia, że ograniczę korzystanie z Internetu, czy zacznę się zdrowo odżywiać);
6. nawroty; czyli tendencji do powracania do uzależnieniowych zachowań po przerwie, niby już jakiś czas radzę sobie bez gier komputerowych i mniej korzystam z Internetu ale po jakimś czasie wracam do starych przyzwyczajeń.
Czy zauważamy długoterminowe konsekwencje swoich zachowań?
Problem pojawia się gdy aktywność której nadmiernie się oddajesz przysparza szeregu problemów (w tym emocjonalnych, społecznych, zdrowotnych, finansowych).
Na początku nowe zachowanie może wydawać się niegroźne, bo każdy w dzisiejszych czasach korzysta z Internetu, ma zazwyczaj profile na portalach społecznościowych i posiada telefon z dostępem do Internetu. Bywa, że lubi oderwać się i zrelaksować po ciężkim dniu grając w grę na Play Station czy na telefonie komórkowym. Co złego w zakupach, w końcu każdy powinien sprawiać sobie małe przyjemności i wynagradzać się. A co złego w zjedzeniu czegoś pysznego a nawet niezdrowego? W końcu każdemu należy się smaczna przekąska czy posiłek. Na koniec sport, to już wydaje się niedorzeczne, żeby coś co jest rozumiane jaka zdrowa aktywność miała być problematyczna.
Jak mówi powiedzenie ”co za dużo to niezdrowo” i jest to dobre podsumowanie, zwłaszcza gdy to czego jest “za dużo” wymyka się nam spod kontroli.